Figen Füsun Pehlivan

Geçmiş Zaman Olurdu ki... Grafik Saati Yazarlarından

Selvi Boylum Al Yazmalım

Cengiz Aytmatov'un "Kırmızı Esarp" adlı eserinden sinemaya uyarlanmıştır...

Mutluluk bu muydu?
Mutluluk ne idi ben bilmezdim
O vardı bir zamanlar
Onu sevmiştim
Sevgi o muydu?
Sevgi neydi
Coşkun akan dere
Sonbahar rüzgarıyla ürperen yapraklar
Cama vurup dağılan yağmur damlaları
Bir yürek çarpıntısı

Sonunda coşkun dere durulur
Yapraklar kurur dökülür
Yağmur diner güneş çıkardı
Sevgi ne idi?
Sevgi sahip çıkan
Dost sıcak insan eli
İnsan emeğiydi
Sevgi iyilikti
Sevgi emekti

Cengiz Aytmatov ve Türkan Şoray beraber çekilen fotoğrafı Özgün ad Selvi Boylum Al Yazmalım
Yönetmen Atıf Yılmaz
Yapımcı Arif Keskiner
Senaryo yazarı Ali Özgentürk

Cengiz Aytmatov romanından uyarlama

Oyuncular Türkan Şoray
Kadir İnanır
Ahmet Mekin
Nurhan Nur
Hülya Tuğlu
Cengiz Sezici
Elif İnci
İhsan Yüce
Görüntü yönetmeni Çetin Tunca
Film müzikleri Cahit Berkay
Yapım yılı, ülkesi 1977, Türkiye
Yapım şirketi Yeşilçam Film

CENGİZ AYTMATOV

Cengiz Aytmatov 1928'de Kırgızistan'da doğan Aytmatov 10 Haziran 2008'de aramızdan ayrıldı.

Evrenseli yakalayan dünya çapındaki haklı ünüyle, büyük bir sanatçıdır Aytmatov. Kendi ulusunu, kendi geleneklerini, kültürünü tanıtarak , kendi özüne sahip çıkmanın erdemini bütün dünya halklarıyla samimi bir dille paylaşmıştır.

Aytmatov'un mitolojiye , efsanelere, destanlara ve masallara olan ilgisi yazarlığını beslemiştir.

1946’da Kazakistan’ın Cambul şehrinde veteriner teknik okuluna giden yazar bu okul bitince 1948’de Kırgızistan tarım enstitüsüne devam eder. 1953’de buradan veteriner olarak mezun olur.

Aytmatovun ilk eseri, 1952 yılında Pravda Gazetesi’nde yayımlanan Gazeteci Cyuda’dır. Bu hikayeyi 1957 yılında yayımlanan 'yüzyüze' takip eder. 1956-58 yılları arasında Moskova’da Gorki Edebiyat Enstitüsü’ne devam eden yazarın Cemile adlı hikayesi 1958 yılında Novy Mir (yeni dünya)
dergisinde yayımlanır.

Dünyanın En Güzel Aşk Hikayesi: Cemile

"Cemile" Fransız şair Louis Aragon tarafından Fransızca’ya tercüme edililir ve Avrupa’da yayımlanır.

Aragon Cemile hikayesi için “dünyanın en güzel aşk hikayesi” ifadesini kullanır.

CEMİLE

Aytmatov, ikinci dünya savaşı yıllarında geçen bu hikayede, Cemile adlı evli genç bir kadının yaşadığı aşkı, kayınbiraderinin dilinden anlatır. Cemile kocası Sadık’la yeni evlenmiş, düğünün ardından Sadık askere gitmiştir. Cemile güzel, canlı ve hareketli bir kadındır. Köyün bütün delikanlıları Cemile’ye hayrandır. Yengesinde anlayamadığı bir farklılık sezen Seyit, onu tanımaya, ona daha yakın olmaya çalışır. Köy idaresinden gelen biri, Seyit’in annesine köyde çalışacak erkek kalmadığını, yapılacak bir çok işlerin olduğunu, bu yüzden de Cemile ve Seyit’e arabalardan birini verip, onları istasyona malzeme taşımaya tayin edeceklerini söyleyerek bunun için izin ister. İlk zamanlar ayak sürüyen bu kadın, daha sonra buna izin verir. Bu hadise yengesiyle bir şeyler paylaşmak isteyen Seyit için bulunmaz fırsat olur. Yanlarına üçüncü eleman olarak, Danyar adında, savaştan sakat dönmüş, oldukça içine kapanık biri verilir. Bu bitmeyen erzak taşımaları, onları güzel sabahlarda yük taşırken, yorgun akşamlarda boş arabayla dönerken, çalışırken, dinlenirken “birlikte” kılar. Bu birliktelik Cemile ile Danyar arasında bir yakınlaşmaya, bir gönül birliğine gider. Danyar akşamları dönüş yolunda türkü söyler, Seyit ise, türküleri dinlerken hayallere dalan Cemile'yi ve yanık sesli Danyar’ı seyreder. Olaylar gelişir, Cemile ile Danyar birlikte memleketlerini terk etmeye karar verirler. Onları giderlerken yalnız Seyit görür.

“Akşam üzeriydi, birden yanyana giden iki insan gördüm. Bunların çay geçidinden geçtikleri besbelliydi. Aa! Cemile ve Danyar idi bunlar!
..
İşte vadide, fundalar arasında bir patikadan gidiyorlardı. Onları gözlerimle takip ediyor ve ne yapacağımı bilemiyordum. Arkalarından seslensem? Ama dilim damağıma yapışmıştı.

Güneşin sarı kızıl ışınları, dağlar boyunca hızlı hızlı akan alaca bulutların üzerinden kayıp kayboluyor ve hava birden kararıyordu. Danyar ve Cemile hiç arkalarına bakmadan, demiryolu kavşağına gidiyorlardı. Başları fundaların arasında iki defa daha göründü, sallandı ve sonra kayboldular..”

Aytmatov 1963'te Lenin Ödülü'nü alır.

Gün Uzar Yüzyıl Olur

"Gün Uzar Yüzyıl Olur" romanı da yazarın unutulmayanları arasında yer alır.

Ben enderen rastlarım belki siz de tanık olmuşsunuzdur; hani iki insanla tanışırsınız ve akrabasınız herhalde dersiniz, onlar da size "hayır" der "hayır biz 30 yıllık dostuz". Böyle bir olaya şahit olduğumda inanın çok sevinir, mutlu olurum. İnsanların neredeyse bir ömür dost kalmaları, birbirlerine yaslanıp rahat etmeleri, birbirlerini taşımaları, birbirinin iyi haline sevinip, kederlerini paylaşmaları.

İşte Aytmatov'un romanda da Boranlı Yedigey ve Kazangap arasında İkinci Dünya Savaşı yıllarından başlayıp hem iş hayatında (çalıştıkları istasyonda) hem de özel hayatlarında devam eden, büyük bir dostluğun hikayesi var. Kitapta, Kazangap'ın ölümü ve vasiyeti dostu Yedigey'i anılarıyla yüzyüze getirir ve Yedigey bir ömrü bir güne sığdırır, geçmişi hatırlar.

Ataların Mezarı Bir Uzay Üssüne Dönüştürülürse?

İnsan hakkı diyoruz ya hani, bence buna hürmet edilmeli. Her insan son yolculuğuna istediği şekilde uğurlanmalı. Kitapta Kazangap'ın isteği öldükten sonra 30 km lik yoldaki Nayman soyunun ölülerini gömdükleri, atalardan kalma Ana-Beyit gömütlüğüne gömülmektir. Ancak bunun gerçekleşmesinin önünde ne yazık ki çok büyük bir engel vardır. Cenaze konvoyu önünde giden Yedigey mezarlığın, askeriyeye ait bir uzay üssü haline geldiğini görecektir. Romanda Stalin döneminin diktatörlüğüne de ince bir eleştiri vardır.

Cemile'den Selvi Boylum Al Yazmalım'a

İyiliğin Zaferine İnanan Yazar

Aytmatov'un Eserleri

Cengiz Aytmatov ve eserleri

Dünyaca ünlü yazar ve devlet adamı Cengiz Aytmatov'un eserleri 150'nin üzerinde dile çevrildi.

Aytmatov'un eserleri arasında Zorlu Geçit (1956), Yüzyüze (1957), Cemile (1958), İlk Öğretmenim (1962), Dağlar ve Steplerden Masallar (1963), Elveda, Gülsarı (1966), Beyaz Gemi, Selvi Boylum Al Yazmalım (1970), Fuji Dağının Tepesi (1973), Gün Olur Asra Bedel (1980), Darağacı - Dişi Kurdun Rüyaları (1988), Toprak Ana, Cengiz Han'a Küsen Bulut, Çocukluğum, Kırmızı Elma ve Rusya ve Kırgızistan'da pek çok ödül alan Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı bulunmaktadır.

Devlet Adamı Kişiliği;

Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Kırgızistan'ın bağımsızlığına kavuşmasından sonra, edebi çalışmalarının yanı sıra ülkesini Lüksemburg, Belçika ve Hollanda'da büyükelçi olarak temsil eden Aytmatov, AB, NATO, UNESCO ve Benelüks ülkelerinin Kırgız delegeliğini de üstlendi.

Kırgız yetkilileri, 80. doğum günü dolayısıyla 2008 yılını Aytmatov yılı ilan etmişti.

Eşi hayatta olan Aytmatov'un 3 oğlu ve bir kızı bulunuyor.

Kazı! Altından İnsan Çıkacak...

Bizim için Aytmatov'un, diğer dünya yazarlarından daha ayrı bir yeri ve önemi vardır... Çünkü Aytmatov'un eserlerinde, bizim insanımızın saf, temiz bozulmamış sıcaklığını Anadolu insanının içten duygusallığını bulabilirsiniz.

Aslında Aytmatov, güzel insanların en insani duygularının şifrelerini çözümlüyordu. O şifrelerde biz de vardık (biz de kendimizi bulabiliyorduk). Biraz kazısak hepimizden bir Cemile, bir "Selvi Boylum Al yazmalım" çıkartabilirdik.

Aytmatov'un dili çok sadedir. Onun romanlarını en iyi dostumuz bilip akıcı bir şekilde okuyabilirsiniz.

İnsan Tornadan Çıkan Tek Tip Bir Emtia Değildir

Yazarın "Gün Uzar Yüzyıl Olur" romanının önsözünden bir bölüm.

"İnsanlar birbirlerine katlanabilirler, fakat her biri insan kalarak, insan olma özelliklerini koruyarak.

İnsanlığın aynı tarzda düşünmeleri istenmem*lidir.İnsanı kişiliğinden , bireyselliğinden yoksun bırakma isteği, çabası eski çağlardan günümüze dek buyurucu, sömürgen, egemenlikçi güçlerin amaçları arasında yer almıştır."

Eserleri ve fikir dünyamıza kattığı tüm zenginlikleriyle her zaman aramızda yaşayacak, Cengiz Aytmatov'a derin saygılarımla.

Kazakistan Ninnisi

Spyat ustalıye igruşki kinişki spyat
Adeyala i paduşki Jdut ribyat
Daje skaska spat lacitsa
Dnyom i noçyu son prisnlsa
İ ei parilai bayu bay

Anonim

Türkçe Çevirisi

Oyuncaklar ve kitaplar uykuya daldı
Battaniye ve yastık çocukları bekliyor
Masallar bile uykuya dalmak üzere
Çocukların rüyasına gece gündüz
girebilmek için
Ve onlara iyi geceler dileyelim.

Kaynak:Elmira Serperova Alkan

Yazı: Figen Füsun Pehlivan

YORUM EKLE

YORUMLARINIZ

nigar erkan
çok degerli bir yazar romanları çok güzel severek okuyorum hepsini hele selvi boylum al yazmalım

ilknur özsoy
sizi çok seviyorum.benim emesenimi sizin emeseninize ekleyin size hayranım

birten handan
güzel bir sunumla beni de bigilendirdiğiniz için içten teşekkürler

tansu tekin
bu güzel sunu için çok teşekkürler

Dünya Aytmatov için ağlıyor

A.A- Tedavi gördüğü Almanya'nın Nürnberg kentinde dün hayata veda eden ünlü yazar ve devlet adamı Cengiz Aytmatov için Kırgızistan'da cenaze töreninin yapılacağı 14 Haziran'da bir günlük yas ilan edildi.

Devlet Başkanlığından yapılan açıklamada, Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev'in imzaladığı kararname uyarınca cumartesi günü ülkede bayrakların yarıya müzikileceği ve tüm eğlence programlarının iptal edileceği belirtildi.

Aytmatov için başkentte cenaze töreni yapılacak. Aytmatov'un naaşı daha sonra Bişkek yakınlarındaki Çon-Arık köyünde bulunan "Ata-Beyit" anıt mezarında babası Torekul Aytmatov'un yanında toprağa verilecek.

Kırgızıistan Devlet Başkanı'ndan taziye mesajı

Kırgızistan Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev, Almanya'da tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybeden ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov'un ailesine taziye mesajı gönderdi.

Bakiyev mesajında, dünyaca ünlü yazar ve devlet adamı Aytmatov'un vefatının, tüm dünya kültürü, modern edebiyat, Kırgızistan devleti ve halkı için büyük bir kayıp olduğunu belirtti.

Aytmatov'un tüm dünyada büyük ilgiyle takip edilen eserlerinde okuyucularını akıl ve iyiliğin zaferine inandırdığını, milli değerleri en iyi şekilde yansıttığını ifade eden Bakiyev, yazarın eserlerinde modern çağın güncel problemlerini ve insanoğlunun manevi hayatını yansıttığını, hakikati gösterdiğini, adaletin varlığına inandırdığını, bireylerde vicdan, cesaret ve yardımseverliği uyandırmaya çalıştığını kaydetti.

Bakiyev, Aytmatov'un bıraktığı eserlerin en iyi şekilde korunacağını, yazarın saygı ve sevgiyle hatırlanacağını ifade etti.

Aytmatov'un cenazesi Cuma günü Almanya'nın Nürnberg kentinden Bişkek'e getirilecek. Aytmatov için başkentte cenaze töreni 14 Haziran'da yapılacak. Aytmatov'un naaşı daha sonra Bişkek yakınlarındaki Çon-Arık köyünde bulunan "Ata-Beyit" anıt mezarında babası Torekul Aytmatov'un yanında toprağa verilecek.

Bu arada Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, TBBM Başkanı Köksal Toptan, Rusya Devlet Başkanı Dimitriy Medvedev ve Rusya Başbakanı Vladimir Putin, birer başsağlığı mesajı göndererek, üzüntülerini bildirdiler.

16 Mayıs'ta rahatsızlanmıştı

Aytmatov, bir Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan'ın başkenti Kazan'da 16 Mayıs'ta ani böbrek rahatsızlığı geçirmesi üzerine hastaneye kaldırılmıştı.

79 yaşındaki yazar, 18 Mayıs'ta ambulans uçakla Almanya'ya nakledilmişti.

Almanya'nın Nünberg kentinde solunum cihazına bağlı olarak yoğun bakımda tutulan Cengiz Aytmatov'un sağlık durumu dün kritik bir hal almış arkasından da yazarın vefat ettiği açıklanmıştı.

Yazar Aytmatov, Kırgızistan'daki Talas eyaletinin Şeker köyünde 12 Aralık 1928 yılında dünyaya gelmişti. Kırgızistan'da 2008 yılı, Cengiz Aytmatov yılı ilan edilmişti.

Aytmatov'un cenazesinin perşembe günü Almanya'dan ülkesine götürülmesi bekleniyor.

Elçilikte taziye defteri

Ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov'un vefatı dolayısıyla Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçiliği ve İstanbul Başkonsolosluğunda taziye defteri açılıyor.

Büyükelçilikten yapılan yazılı açıklamaya göre, taziye defterleri 12-13 Haziran günlerinde 09.00-12.00 ve 14.00-16.00 saatleri arasında açık olacak.

Aytmatov'un ardından

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, vefat eden Kırgız yazar Cengiz Aytmatov'un Kırgız edebiyatının tanıtılmasına, Türkçe konuşan ülke ve topluluklar arasındaki bağların geliştirilmesine önemli katkılarda bulunduğunu belirterek, "Cengiz Aytmatov, sadece Türk dünyasında değil, tüm dünyada gerek edebiyat alanındaki üstün yeteneği, gerek insani yönüyle her zaman sevgi ve saygıyla hatırlanacak, geride bıraktığı unutulmaz eserlerle yaşamaya devam edecektir" dedi.

Gül, Aytmatov'un vefatı nedeniyle Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiev'e taziye mesajı gönderdi.

Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan yazılı açıklamaya göre, edebiyat alanında çağın en önemli yazarlarından olan Aytmatov'un vefatını derin bir üzüntüyle öğrendiğini belirten Gül, şunları kaydetti:

"Edebiyat alanında çağımızın en önemli isimlerinden, Türk dünyasının büyük yazarı Cengiz Aytmatov'un aramızdan ayrılışını derin bir üzüntüyle öğrendim. Kırgız edebiyatının tanıtılmasına, Türkçe konuşan ülke ve topluluklar arasındaki bağların geliştirilmesine önemli katkılarda bulunan Cengiz Aytmatov, sadece Türk dünyasında değil, tüm dünyada, gerek edebiyat alanındaki üstün yeteneği, gerek insani yönüyle her zaman sevgi ve saygıyla hatırlanacak, geride bıraktığı unutulmaz eserlerle yaşamaya devam edecektir.

Üzüntünüzü paylaşırken, merhuma rahmet diler, ailesine ve kardeş Kırgız halkına şahsım ve Türk milleti adına en samimi başsağlığı dileklerimi sunarım."

Süleyman Demirel: "Ebediyete kadar yaşayacak"

9'uncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Kırgız Yazar Cengiz Aytmatov'un hatırasının, onu sevenlerin kalbinde ebediyete kadar yaşayacağını kaydetti.

Kuleli Basın Merkezi'nden yapılan açıklamaya göre Süleyman Demirel, Cengiz Aytmatov'un vefatı nedeniyle Kırgızistan Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev, Kırgızistan Büyüelçisi Mambetcunus Abylov ve Aytmatov'un oğlu Askar Aytmatov'a ayrı ayrı başsağlığı mesajları gönderdi.

Mesajlarında, "Kırgız halkının büyük evladı, Türk dünyasının dünyaca tanınmış büyük ismi, değerli düşünür ve yazar, değerli dostu, kardeşi Cengiz Aytmatov'un ebediyete intikalini teessürle öğrendiğini" belirtti.

Kırgız halkının acısını paylaştığını ifade eden Demirel, "Hatırası; onu sevenlerin kalbinde ebediyete kadar yaşayacaktır" dedi.

DSP Genel Başkanı Zeki Sezer: "Ölümsüz eserler bıraktı"

DSP Genel Başkanı Zeki Sezer, Cengiz Aytmatov'un, Türk kültürünün tanıtılmasında, gelişmesinde önemli hizmetlerde bulunduğunu ve ölümsüz eserler bıraktığını belirtti.

Sezer, Kırgız yazar Cengiz Aytmatov'un vefatı nedeniyle yayımladığı mesajında, şunları kaydetti:

"Türk dünyasının büyük yazarlarından Kırgız romancı Cengiz Aytmatov'un vefatı derin bir üzüntü kaynağıdır.

Cengiz Aytmatov'un vefatı, Türk dünyası ve tüm dünya için önemli kayıptır.

Cengiz Aytmatov, Türk kültürünün tanıtılmasında, gelişmesinde önemli hizmetlerde bulunmuş ve ölümsüz eserler bırakmıştır.

Eserleriyle, Türk dünyasını oluşturan ülke ve topluluklar arasında kalıcı bir köprü kuran değerli yazar ve düşünce adamı Cengiz Aytmatov'a Allah'tan rahmet, kardeş Kırgızistan halkına ve tüm sevenlerine başsağlığı diliyorum."

Kültür Bakanı Günay: "Gerçek bir kültür elçisiydi"

Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, vefat eden Kırgız yazar Cengiz Aytmatov'un, Türk kültür dünyası için özel bir isim ve gerçek bir kültür elçisi olduğunu belirtti.

Günay, yayımladığı mesajda yüzyılın en önemli yazarlarından Aytmatov'un vefatını derin bir üzüntüyle öğrendiğini ifade ederek, şunları kaydetti:

"Cengiz Aytmatov, Türk kültür dünyası için özel bir isim, gerçek bir kültür elçisiydi. Türk dilinin ve kültürünün gelişimi ve tanıtılması yönünde büyük başarılar gösteren bu önemli kültür adamını tanımak ve eserlerini okumak hepimiz için büyük bir mutluluktu.

Cengiz Aytmatov, kültür dünyamızın tüm renklerini eserlerine yansıtmış, yaşadığı coğrafyanın değerlerini yazıya dökerek ölümsüzleştirmiş, çalışmalarıyla uluslararası barışa ve dostluğa önemli katkılarda bulunmuş büyük bir yazardı.

Bu yıl yaptığımız çeşitli çalışma ve toplantılarda bu büyük yazarı Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday göstermeyi kararlaştırmıştık.

Bu düşünce ve duygularla, Türk dünyasının gururu Cengiz Aytmatov'a Allah'tan rahmet, ailesine, kardeş Kırgız halkına ve tüm sevenlerine başsağlığı dileklerimi iletiyorum."

Türk Dil Kurumu: "Derin üzüntü içerisindeyiz"

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Başkanlığı, "Cengiz Aytmatov'un kaybının tüm dünya için büyük bir kayıp" olduğu bildirdi.

Türk Dil Kurumundan yapılan yazılı açıklamada, Türk dünyası ve dünya edebiyatına "Cemile, Elveda Gülsarı, Beyaz Gemi, Gün Olur Asra Bedel, Dişi Kurdun Rüyaları, Toprak Ana" gibi ölümsüz eserler kazandıran, Türk dünyasının büyük yazarı Cengiz Aytmatov'u yitirmiş olmanın derin üzüntüsü içerisinde olunduğu belirtildi.

Açıklamada, şöyle denildi:

"Cengiz Aytmatov Türk soylu halkların efsanelerinde, destanlarında, türkülerinde dile getirilmiş birikimlerini, Türk dilinin en güzel kullanımıyla bugünün okuyucularına ulaştırmış, eserleriyle hem Türk soylu halkların kültürel miraslarının zenginliğine katkıda bulunmuş hem de eserlerinin çevrildiği 150 dilin okuyucularının bu mirasa tanıklık etmelerini sağlamıştır. Bu nedenle Cengiz Aytmatov'un kaybı, tüm dünya için büyük bir kayıptır.

Bütün Türk dünyasının övüncü olan Cengiz Aytmatov için Allah'tan rahmet ve dünyanın her yerindeki okuyucularına başsağlığı diliyoruz."